Forum Bankowe 2021: kredyty frankowe zagrożeniem dla całej gospodarki?

Jak stwierdził na wstępie Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes ZBP ‒ dziś nie tylko sektor bankowy stoi w obliczu rozstrzygnięcia przez Izbę Cywilną Sądu Najwyższego sprawy związanej z tzw. kredytami frankowymi. To kwestia uprawiania działalności gospodarczej w naszym kraju i całego pośrednictwa finansowego w Polsce.

Cena pieniądza jako towaru

Czy pieniądz ma mieć cenę i czy nie jest to w pewnym sensie towar rynkowy? Takie pytanie zadał prof. Krzysztof Jajuga. Dlatego stopa procentowa jest równocześnie stopą zwrotu dla inwestora i jest to koszt kapitału dla tego, kto korzysta z tych środków.

Jeśli obserwować wykres stóp procentowych ok. 100 banków centralnych na świecie, to w 2020 roku było przeprowadzonych 270 operacji ich obniżania, a tylko 9 podwyższania i to w bardzo „egzotycznych” krajach, dodał prof. Krzysztof Jajuga.

Stopa procentowa jest równocześnie stopą zwrotu dla inwestora i jest to koszt kapitału dla tego, kto korzysta z tych środków

Prof. Monika Marcinkowska przypomniała, że zarówno dobro materialne, jak i niematerialne, które podlega jakiejś wymianie, ma swoją cenę tu i teraz. Ten sam produkt, ale w różnych miejscach może kosztować inaczej, bo inne są uwarunkowania, które wpływają na jego popyt i podaż.

Nie przykładamy ceny złotego do innych walut. W czasach przed transformacją ustrojową w naszym kraju ustalana odgórnie cena złotego nie miała nic wspólnego z ceną rynkową (czarnorynkową).

Nawiązując do tej wypowiedzi, Krzysztof Pietraszkiewicz odniósł się do sprawy kształtowania tabel kursowych. Jednym z powszechnych zarzutów przedstawiany w sądach jest to, że ponieważ banki stosują tabele kursowe, to ma to być podstawą do unieważniania umów. Jak stwierdził, sam chętnie pożyczy od kogoś milion złotych i odda tej osobie tyle samo za 10 lat. Do tej pory nie znalazł się chętny do pożyczania na tej zasadzie pieniędzy.

Czytaj także: Prezes NBP na Forum Bankowym: pandemia i kredyty frankowe – dwa główne wyzwania dla sektora bankowego

Prof. Krzysztof Kalicki przypomniał, że w rzeczywistości stóp procentowych jest tyle, ile jest produktów związanych z kalkulacjami ich efektywności finansowej.

Kapitał jest jednym z czynników wytwórczych, a stopa procentowa odgrywa istotną rolę, łączy oszczędności z ich użytecznym wykorzystaniem

Ekspert nie sądzi, żeby w polskim prawie była jakaś delegacja dla sędziów, żeby mogli stosować zupełnie różne ceny w rozliczeniach zobowiązań finansowych publicznych i prywatnych.

Kapitał jest jednym z czynników wytwórczych, a stopa procentowa odgrywa istotną rolę, łączy oszczędności z ich użytecznym wykorzystaniem. Mają też znaczenie z punktu widzenia równowagi makroekonomicznej.

Sądy uznają za abuzywne klauzule w umowach to, że bank sam ustala tabele kursów walutowych ‒ prof. Kalicki zapytał więc, czy mamy też pretensję, że sprzedawca sam ustala tabelę cen telewizorów?

To część gospodarki rynkowej, a poziom kursu ustala nie bank, a rynek. Również na rynku walutowym nie ma jednej ceny – mówił prof. Krzysztof Kalicki.

Czytaj także: NBP: rozwiązanie ws. kredytów frankowych musi mieć charakter systemowy

Kredyty walutowe ‒ zmierzenie się z problemem

Trzeba też brać dziś pod uwagę, że kredyty walutowe dla niektórych rodzin stały się wielkim problemem oraz przy okazji problemem społecznym i politycznym.

Polacy w różnych prowadzonych badaniach, nie tylko przez ZBP ‒ wskazywali, że pewnej grupie osób (kredytobiorców) należy pomóc. Zdaniem Krzysztofa Pietraszkiewicza najbardziej uczciwym i solidarnym rozwiązaniem byłoby podzielenie się tymi kosztami.

W trakcie dyskusji wszyscy zgodzili się, że nie powinno zostać przyjęte rozwiązanie uniwersalne, a pomoc powinna być skierowana do tych, którzy jej potrzebują. Były bowiem grupy klientów banków, które pożyczały i inwestowały w ten sposób w nieruchomości, licząc na przyszły zysk. Nie chodziło o zaspokajanie podstawowych potrzeb mieszkaniowych.

Powinno też brać się pod uwagę sytuację osób biorących kredyty w złotych, żeby nie okazało się, że ich ostrożność spowodowała, że ostatecznie poniosły wyższe koszty kredytu niż tzw. frankowicze.

Kolejnym problemem jest, czy również należy unieważniać te umowy o kredyty denominowane we frankach szwajcarskich, które już zostały spłacone. Niektórzy kredytobiorcy brali kredyty w takim czasie, że na tym zarobili. Czy w takim razie powinni oddać ten zysk bankowi?

Dotyczy to też biorących kredyty w złotych, którzy przez pewien okres byli na tym stratni. Czy nie będzie tak, że wybrane kiedyś rozwiązanie, będzie podstawą do tego, że po latach, gdy okaże się, że podjęło się złą decyzję, będzie można oczekiwać rekompensaty?

Pomoc powinna być udzielana tylko w tych przypadkach, w których uzasadnione jest to ze względów socjalnych

W dyskusji oceniono, że obecna sytuacja to nie jest problem prawny, lecz w ten sposób próbuje się rozwiązać problem socjalny i polityczny.

Jako taki powinien zostać rozwiązany na innym poziomie, z udziałem władz politycznych kraju, rządu i NBP.

Jednak pomoc powinna być udzielana tylko w tych przypadkach, w których uzasadnione jest to ze względów socjalnych.

Należy tylko liczyć na to, że przyjęte rozstrzygnięcia nie będą destabilizowały gospodarki.

Czytaj także: Forum Bankowe 2021 – Najważniejsze wyzwania dla sektora bankowego po wybuchu epidemii koronawirusa