Emisja lokalnej waluty: Cud w mieście Wörgl

Wörgl doświadczało negatywnych skutków kryzysu, rosnącego bezrobocia, wzrostu drobnej przestępczości i zapaści lokalnej ekonomii. Zrozpaczony burmistrz Michael Unterguggenberger, słuchając jałowych sporów politycznych i obserwując rodzinne miasto każdego dnia popadające w ruinę, sięgnął po alternatywne koncepcje wybitnego ekonomisty Silvio Gesella. Po przedyskutowaniu ich z samorządem, rzemieślnikami, kupcami oraz rolnikami, miasto pod przewodnictwem burmistrza wyemitowało własną walutę – wörgl schilling.

FRAIGELD – wolne pieniądze!

Pieniądz drukowany na kawałkach papieru w różnych nominałach 1, 5 i 10 schillingów, posiadał sztywny kurs wymiany: jeden schilling (narodowa waluta emitowana przez centralny bank Austrii) odpowiadał jednemu wörgl schillingowi. Nowa waluta funkcjonowała lokalnie i miała ujemne oprocentowanie tzw. demurrage – sugerowane przez Gesella jako podstawowy atrybut zdrowego pieniądza. Z końcem każdego miesiąca posiadacz dowolnego banknotu wörgl musiał za jego używanie dokonać opłaty w wysokości jednego procenta od nominału. Wpłata dokonywana w miejskiej kasie była potwierdzana stemplem na banknocie, tak by pieniądz mógł utrzymać ważność w nowym miesiącu.

Docelowo emisja miała wynieść 40 tys. schillingów, burmistrz doszedł jednak do wniosku, że tak niewielkie środki niczego nie zmienią, co najwyżej zaspokoją część potrzeb mieszkańców, zostaną przez nich zakumulowane na cięższe czasy i nie wystarczą na sfinansowanie inwestycji miasta. Ostatecznie więc 40 tys. schillingów zdeponowano w banku jako zabezpieczenie projektu.

Pierwsza emisja komplementarnej waluty w kwocie 5 tys. schillingów pozwoliła rozpocząć projekt FRAIGELD (wolne pieniądze), zwany później cudem Wörgl. Stało się to 31 lipca 1932 r., w czasie gdy Europą wstrząsały wielkie niepokoje społeczne wynikające z rosnącego bezrobocia i wszechobecnej biedy.

Świat bez pośredników

Eksperyment wykazał skuteczność teorii Gesella. Miasto płaciło kopalni za węgiel, kopalnia wypłacała pensje górnikom, górnicy regulowali swoje zobowiązania w lokalnych sklepach, sklepikarze dokonywali zakupów u rolników oraz rzemieślników, zaś ci oddawali zaległe podatki do kasy miasta. Wörgl mógł finansować inwestycje komunalne, budowa mostu, remonty drogi i szkoły stworzyły nowe miejsca pracy, likwidując bezrobocie jeszcze przed końcem 1932 r.

Lokalna społeczność odkryła nową definicję pieniądza jako krwiobiegu miejscowej gospodarki. Schillingi wörgl nie były wymienialne, nie zmniejszała się więc ich ilość w obiegu, a ujemne oprocentowanie skutecznie zapobiegało odkładaniu waluty na cięższe czasy. Mieszkańcy wydawali szybko uzyskane pieniądze, zaspokajając wszystkie swoje podstawowe potrzeby życiowe. Jak ...