Czy mikroprzedsiębiorstwa przetrwają szok energetyczny w czasie pandemii?

Zgodnie z doniesieniami medialnymi podwyżki cen gazu i prądu z początkiem 2022 roku sięgają kilkuset procent. Skala wzrostu wspomnianych kosztów jest na tyle duża, że może prowadzić do utraty rentowności przez niektóre firmy. Na takie ryzyko narażone są przede wszystkim mikroprzedsiębiorstwa, czyli podmioty zatrudniające do 9 pracowników.

Takie firmy mają zazwyczaj ograniczone możliwości przerzucania kosztów na klientów z uwagi na małą skalę działania i dużą konkurencję. Poniżej wskazujemy branże, które w największym stopniu zostaną negatywnie dotknięte przez energetyczny szok kosztowy.

W naszej analizie posłużyliśmy się danymi z bazy PONT Info. Informacje w tej bazie danych oparte są na pełnych, oficjalnych danych GUS zawartych w sprawozdaniach SP-3 wypełnianych przez mikroprzedsiębiorstwa reprezentujące poszczególne działy gospodarki. W naszym badaniu przeanalizowaliśmy kształtowanie się kosztów energii w mikroprzedsiębiorstwach w przekroju 85 grup według klasyfikacji PKD.

Skala wzrostu wspomnianych kosztów (gazu i prądu) jest na tyle duża, że może prowadzić do utraty rentowności przez niektóre firmy. Na takie ryzyko narażone są przede wszystkim mikroprzedsiębiorstwa

Uwzględniliśmy tylko podmioty, które prowadzą księgi rachunkowe. Tylko te firmy raportują w formularzu SP-3 koszty w dokładnym rozbiciu według typu. Zgodnie z danymi GUS podmioty prowadzące księgi rachunkowe stanowiły w 2019 roku 11,4% ogółu mikroprzedsiębiorstw. W naszej analizie posłużyliśmy się danymi za 2019 rok, aby uniknąć zaburzeń związanych z wybuchem pandemii.

Czytaj także: Wysokie ceny gazu i prądu: rząd zapomniał o przedsiębiorcach

Wyższe koszty mogą doprowadzić do strat w firmach

Mikroprzedsiębiorstwa raportują w formularzu SP-3 koszty zużytych materiałów i energii łącznie. Aby oszacować koszty zużycia tylko energii w mikrofirmach założyliśmy, że ich udział w łącznych kosztach materiałów i energii jest taki sam, jak w przypadku większych jednostek (zatrudniających 10 ‒ 49 osób) w analogicznych kategoriach klasyfikacji PKD. Następnie obliczyliśmy jaki jest stosunek tych kosztów do przychodów netto ze sprzedaży oraz zestawiliśmy je z rentownością przedsiębiorstw (relacja wyniku netto do przychodów netto ze sprzedaży).

Energochłonność jest bardzo zróżnicowana pod względem prowadzonej działalności. Warto jednak zwrócić uwagę, że spośród 85 analizowanych kategorii działalności 69 grup podmiotów ponosi koszty zużycia energii, które stanowią mniej niż 1% przychodów. W dalszej części analizy skupiliśmy się tylko na przeglądzie firm, w których udział kosztów energii w przychodach jest większy od tej granicy.

Spośród 85 analizowanych kategorii działalności 69 grup podmiotów ponosi koszty zużycia energii, które stanowią mniej niż 1% przychodów

Należy jednocześnie pamiętać, że silny wzrost cen prądu i gazu (prowadzący do zwielokrotnienia tego rodzajów kosztów) może również prowadzić do wystąpienia strat w firmach, w których dotychczas udział kosztów energii w przychodach był niższy niż 1%, jeśli ich dotychczasowa rentowność kształtowała się blisko zera.

W tabeli przedstawiliśmy 16 kategorii mikroprzedsiębiorstw z największym wskaźnikiem kosztów zużycia energii w relacji do przychodów netto ze sprzedaży (na wykresie te branże zaznaczone są czerwonym kolorem).

Czytaj także: Ogromne podwyżki cen prądu i gazu w 2022 roku; URE zatwierdził nowe taryfy

HoReCa w najgorszej sytuacji

Warto na początku wyjaśnić, dlaczego nie znajdziemy wśród nich niektórych branż, które zgodnie z doniesieniami medialnymi coraz częściej ogłaszają upadłość w związku z podwyżkami cen energii elektrycznej (np. piekarnie). Wynika to z agregacji danych źródłowych. Przykładowo, wspomniane piekarnie będą zaliczone razem z innymi (mniej energochłonnymi) sklepami żywnościowymi (warzywniaki, mięsne, rybne) do kategorii „Sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach”. Tym samym uśredniona wartość relacji kosztów energii do przychodów dla takiego agregatu będzie relatywnie niska. W efekcie, dane w tabeli mogą nie odpowiadać w pełni anegdotycznym doniesieniom z rynku.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że wśród najbardziej energochłonnych rodzajów działalności wśród mikroprzedsiębiorstw dominują kategorie, które zostały szczególnie mocno dotknięte przez pandemię. Negatywny wpływ na ich wyniki w ostatnich kwartałach miały obostrzenia rządowe, które albo całkowicie zakazywały działalności, albo znacząco ograniczały obroty, jak również osłabienie popytu z uwagi na obawy gospodarstw domowych o zarażenie się koronawirusem.

Wśród takich branż można wymienić zakwaterowanie, w tym hotele i podobne obiekty zakwaterowania, działalność usługową związaną z wyżywieniem (m.in. restauracje), działalność związaną z kulturą rozrywką i rekreacją (m.in. teatry, muzea, siłownie i inne obiekty sportowe) oraz pozostałą działalność usługową obejmującą m.in. fryzjerstwo i inne zabiegi kosmetyczne, solaria, salony masażu i inne drobne zakłady.

Wśród najbardziej energochłonnych rodzajów działalności wśród mikroprzedsiębiorstw dominują kategorie, które zostały szczególnie mocno dotknięte przez pandemię

Tym samym szok energetyczny jest kolejnym po pandemii wstrząsem, który relatywnie silnie oddziałuje na wspomniane branże. Jednocześnie rentowność tych branż nie jest wysoka – w 2019 roku była albo ujemna (działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi), albo kształtowała się blisko 5% (działalność związaną z kulturą rozrywką i rekreacją oraz pozostała działalność usługowa).

Konsekwencjami takiego przebiegu wydarzeń będzie albo nasilenie upadłości albo tendencja do podnoszenia cen świadczonych usług dla obiorców końcowych. Nie można też zapominać, że w horyzoncie kilku tygodni możemy mieć do czynienia z ponownym wprowadzeniem obostrzeń rządowych w tych branżach z uwagi na negatywny przebieg obecnej fali pandemii koronawirusa.

Konsekwencjami (…) będzie albo nasilenie upadłości albo tendencja do podnoszenia cen świadczonych usług dla obiorców końcowych

Zarysowane powyżej tendencje stanowią wsparcie dla naszego zrewidowanego scenariusza polityki pieniężnej, w którym stopa referencyjna będzie w najbliższych miesiącach stopniowo podnoszona do poziomu 4,25% na koniec maja. Jednocześnie widzimy rosnące prawdopodobieństwo, że okres obowiązywania Tarczy Antyinflacyjnej zostanie wydłużony.

Jakub Borowski, Główny Ekonomista;

Krystian Jaworski, Starszy Ekonomista;

Jakub Olipra, Ekonomista.

MAKROmapa, Credit Agricole Bank Polska SA