Bankowość i finanse | KREDYTY | Spłata przed ustalonym terminem

Uprawnienie konsumenta do przedterminowego wypełnienia zobowiązań, określonych w umowie kredytowej, ma w prawie wspólnotowym dość długą historię. Przywilej ten został uwzględniony już w wydanej przez Radę Wspólnot Europejskich 22 grudnia 1986 r. dyrektywie nr 87/102/EWG, odnoszącej się do udzielania kredytów konsumenckich w państwach członkowskich. Art. 8 tego aktu prawnego ograniczał się do ogólnego zapewnienia, iż w takim przypadku „konsument ma prawo do słusznego zmniejszenia całkowitego kosztu kredytu”, zgodnie z przepisami, obowiązującymi w danym kraju.

Nieco bardziej szczegółowe zapisy zawiera art. 16 dyrektywy 2008/48/WE w sprawie umów o kredyt konsumencki, która zastąpiła wcześniejsze regulacje. Przepis ten wskazuje, iż:

• spłata może być dokonana w dowolnym czasie, zarówno w całości, jak i w części,
• kredytobiorcy przysługuje prawo obniżki całkowitego kosztu kredytu, obejmującego tak odsetki, jak i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Równocześnie jednak ustawodawca unijny umożliwił kredytodawcom (bankom bądź innym instytucjom kredytowym i pożyczkowym) dochodzenie rekompensaty od klienta na pokrycie ewentualnych kosztów, jakie instytucja poniosła w związku z wcześniejszym spełnieniem zobowiązania. Jeśli wskutek przedterminowej spłaty okres finansowania uległ skróceniu o nie więcej niż 12 miesięcy, kwota rekompensaty nie powinna przekraczać 0,5% spłaconej przedwcześnie sumy, w pozostałych przypadkach wartość ta może być dwukrotnie wyższa.

Roszczenie takowe nie przysługuje kredytodawcy w przypadku umów o kredyt w koncie bieżącym, a także w sytuacji, gdy uregulowana przed terminem kwota objęta byłaby zmiennym oprocentowaniem. Dodatkowym ograniczeniem wysokości rekompensaty jest łączna kwota odsetek, przypadających na okres pomiędzy rozwiązaniem umowy a terminem zapadalności wynikającym z harmonogramu.

Problematyczny przepis

Na gruncie prawa polskiego materia ta została uregulowana w art. 48-52 ustawy o kredycie konsumenckim. Chcąc dokonać przedterminowej spłaty, kredytobiorca nie musi informować instytucji finansującej, gdyż samo uregulowanie całości lub części zadłużenia wyższej aniżeli rata przewidziana za dany okres rodzi skutki prawne przewidziane w ustawie, łącznie z prawem do obniżki całkowitego kosztu kredytu.

Kwestią problematyczną na gruncie polskiego prawa jest natomiast to, które spośród opłat i prowizji pobranych przez instytucję finansową powinny podlegać proporcjonalnemu rozliczeniu. Dzieje  się tak ...