Bankowość i Finanse | Gospodarka | Interwencjonizm państwowy w dobie pandemii

Próby odpowiedzi na te i inne pytania podjęli analitycy Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) w opublikowanym w połowie kwietnia br. raporcie „Pandenomics. Zestaw narzędzi fiskalnych i monetarnych w dobie kryzysów”. Podsumowali pierwszy etap światowych zmagań ze skutkami pandemii i sformułowali szereg rekomendacji niezbędnych ich zdaniem dla skutecznego wyjścia z kryzysu i dalszego rozwoju.

– Kryzys gospodarczy wywołany walką ze skutkami pandemii koronawirusa to wydarzenie bez precedensu w ostatnich dekadach. Widać to m.in. w reakcjach i działaniach podjętych w poszczególnych krajach. Łącznie kraje G20 i Polska zaplanowały przeznaczenie ponad 4 bln USD na stymulację fiskalną, i to już w pierwszej fazie zmagań z koronawirusem. Polski pakiet fiskalny wynosi 6,2% PKB i jest o ponad 5 pkt. proc. wyższy niż w przypadku kryzysu finansowego 2009 r. Taka skala działań nie dziwi. Obecna sytuacja wydaje się poważniejsza od kryzysu sprzed dekady, bo stopień ograniczenia aktywności gospodarczej, z jakim mamy dziś do czynienia, jest charakterystyczny raczej dla warunków wojennych – podkreśla Piotr Arak, dyrektor PIE.

Koronawirus zaskoczył skalą i skutkami

Pandemia zaskoczyła nie tylko tempem rozprzestrzeniania się między krajami, a nawet kontynentami. Niespodziewane jest także to, że w nowoczesnym świecie jedynymi skutecznymi metodami zapobiegającymi dalszej ekspansji ­COVID-19 są społeczna izolacja i zahamowanie aktywności, także gospodarczej, ludności. Mamy do czynienia z ograniczeniem podaży pracy z powodu zachorowań, kwarantanny i innych obostrzeń oraz brakiem komponentów do produkcji na skutek zerwania łańcuchów dostaw. Tym zjawiskom towarzyszy spadek konsumpcji i inwestycji prywatnych oraz silne załamanie w najbardziej wrażliwych na skutki hibernacji sektorach, takich jak turystyka czy transport.

Spada dostępność kredytów dla firm, obniża się stabilność sektora finansowego. W związku z kryzysem 65 banków centralnych obniżyło stopy procentowe (stan na 3.04.2020). FED, EBC, Bank Anglii i wiele innych rozpoczęło skup aktywów, w tym obligacji rządowych. Wszystkie kraje UE wprowadziły pakiety stymulacyjne – od 532,5 mld euro w Niemczech, 367,4 mld euro we Francji i ok. 75 mld euro w Polsce. Ostatnim kanałem oddziaływania koronawirusa są nastroje społeczne, tu odnotowano odpływ kapitału związany z paniką inwestorów i spadek zaufania przedsiębiorców.

Bezprecedensowe środki

Zestawiając wielkość programów (w % PKB) ogłoszonych obecnie z tymi z 2009 r., można dostrzec, że dziś przeznacza się na ratowanie gospodarek znacznie więcej środków. Dla przykładu, pakiet stymulacyjny USA w wysokości 2 bln USD dwukrotnie przewyższa środki przeznaczone na ochronę gospodarki w czasach kryzysu finansowego 2007-2009. 6,2% PKB wynosił pierwszy polski pakiet fiskalny (...