Bankowość centralna: Na ratunek, rynkom, bankom, sekurytyzacji

Jolanta Zombirt

Kryzys finansowy przekształcił się obecnie w kryzys gospodarczy. Wiele gospodarek europejskich weszło w recesję – powiedział Charlie McCreevy, komisarz ds. rynku wewnętrznego (Commissioner McCreevy announces initiative on Hedge Funds, European Parliament – ECON Committee, Brussels, 1st December 2008). – Aktorzy ekonomiczni działają procyklicznie: banki zwiększają swój kapitał i jednocześnie odchodzą od dźwigni finansowej. Oznacza to, że poważnie ograniczają kredytowanie „gospodarki realnej”. Zaufanie konsumentów jest niskie, więc zwiększa się poziom oszczędności, co wpływa na zmniejszenie się popytu. Bardzo trudno będzie przerwać ten cykl. Powinniśmy więc mieć na celu unikanie jakichkolwiek działań, które mogą jeszcze bardziej dusić aktywność gospodarczą.

Jak wskazują liczne przykłady¸ wszelkie podmioty mogące mieć wpływ na pobudzanie wzrostu gospodarczego i stabilizowanie systemów finansowych mocno wzięły sobie do serca powyższe wezwanie. Skala tych działań i współpracy jest bezprecedensowa. Na poziomie Komisji Europejskiej dokonuje się pilnie weryfikacji jeszcze ciepłej Basel II po europejsku (nie miejsce tu na szersze komentarze, ale czy za dużo regulacji nie zabije sekurytyzacji i że nie wylejemy dziecka z kąpielą?!), ECOFIN cyzeluje swoją „mapę drogową”, grupa największych banków na świecie tworzy coś w rodzaju spółdzielczej kasy oszczędnościowo-pożyczkowej, a ważniejsze i mniej ważne banki centralne…

O współpracy i koordynacji działań tych ostatnich pisze się w dokumencie Komitetu ds. Światowego Systemu Finansowego BIS, CGFS Papers no 31, Central bank operations in response to the financial turmoil, z lipca 2008 r.

Czy zdały egzamin?

Podsumowując różne działania podejmowane przez banki centralne, na pierwszy rzut oka widać, że wprowadzane korekty do polityki pieniężnej i jej instrumentarium początkowo wiązały się z poprzedzającą kryzys kulturą, statusem i tradycją operacji banku centralnego, a także z dotkliwością kryzysu dla danej gospodarki. Dlatego też silniej i bardziej desperacko reagował od początku amerykański FED. Trzeba jednak przyznać, że różnice takie coraz bardziej się zacierają, a działania banków centralnych stają się bardziej skoordynowane.

Jak stwierdzają autorzy cytowanego dokumentu, w czasie obecnych zawirowań rynkowych (a może kryzysu?) banki centralne działają w czterech obszarach. Po pierwsze, starają się utrzymać krótkoterminowe stopy rynku pieniężnego blisko tzw. stopy politycznej banku centralnego (albo celowej) poprzez bardziej aktywne zarządzanie rezerwami, zapewniając bankom dostęp do środków O/N. Po drugie, próbują zmniejszyć napięcia w zakresie uzyskiwania przez banki komercyjnego finansowania poprzez:

• zwiększenie średniej zapadalności refinansowania dostarczanego do banków;
• poszerzenie, w razie potrzeby, zakresu uznawanych zabezpieczeń i partnerów; oraz
• zwiększenie zakresu kredytowania na podstawie papierów wartościowych.

Po trzecie, banki centralne wzmocniły komunikowanie się i wspólny monitoring rynków, a także skoordynowały działania mające na celu dostarczanie środków o dłuższym terminie zapadalności. Na koniec, będąc jednocześnie bardziej aktywnymi, innowacyjnymi i współpracującymi w zakresie zarządzania płynnością, niektóre banki centralne dostosowywały również swoje stanowisko w sprawie polityki pieniężnej w celu wzięcia pod uwagę wszelkich wpływów rozwijającego się kryzysu na inflację i aktywność w gospodarce realnej.