Banki a klienci: Fundament budowy relacji bank spółdzielczy – społeczność lokalna

Kazimierz Pierzchała
Ks. dr hab. w dziedzinie nauk społecznych,
w dyscyplinie pedagogika, specjalność pedagogika resocjalizacyjna

Instytucjonalizacja wspólnot mieszkańców konkretnego terytorium rodzi określone skutki prawne, społeczne, polityczne, kon­kretnie odczuwalne przez jej członków. Owi mieszkańcy upatrują zaś w samorządowych wspólnotach lokalnych własnych, małych oj­czyzn, zdolnych do zaspakajania rodzących się potrzeb. Najważniejszym czynnikiem lub elementem fundamentalnym grupy spo­łecznej są wspólne wartości, jakie jednostki – członkowie danej zbiorowości – przez swą współpracę osiągają albo zamierzają osiągnąć w przyszłości.

Przemiany ustrojowe w Europie Środkowej zapoczątkowane w 1989 r. skrzyżowały się z rozwojem światowego procesu globalizacji. Kraje regionu, w tym Pol­ska, uzyskały możliwość samostanowienia i wypowiadania się na temat własnych spraw i jednocześnie wywalczyły so­bie prawo wyboru formy ustrojowej1.

Bankowość spółdzielcza fundamentem wartości wspólnotowej

Od spółdzielni oczekuje się pomocy jednostce w za­kresie realizacji zadań, stawiających za cel ochronę in­teresów najsłabszych, jak też przeciwdziałanie (w sensie społecznym, ekonomicznym czy też ekologicznym) ne­gatywnym zjawiskom – głównie lokalnym. Niebagatel­ny udział w realizacji tego oczekiwania posiadają banki spółdzielcze, które to od strony własnościowej pozostają spółdzielnią, natomiast od funkcjonalnej – bankiem. Zgodnie z ustawą: „spółdzielnia jest dobrowolnym zrze­szeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym skła­dzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą„2. Przedmiotem działalności spółdzielni jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa, a to dzięki – realizowanej osobiście – pracy członków. Mogą one prowadzić działalność społeczną, światowo-kulturalną na rzecz swo­ich członków, jak i środowiska lokalnego3.

Historycznie rzecz ujmując – bankowość spółdzielcza w Polsce posiada ponad 160-letnią tradycję oraz doświadczenie w obsłudze banko­wej społeczności lokalnej, jak również i w two­rzeniu specyficznych więzi społecznych i samo­pomocowych.

Działalność bankowości spółdzielczej4 (po­dobnie jak i przedsiębiorstwa społecznego) cha­rakteryzuje się wieloma społecznymi cechami, m.in. takimi, jak:

• orientacja na społecznie użyteczny cel (służenie wspól­nocie osób oraz wola promowania znaczenia odpowie­dzialności społecznej na poziomie lokalnym);
• obywatelski charakter inicjatywy (banki spółdzielcze wywodzą się ze społeczności podzielającej tę samą po­trzebę, cel; wymiar ten jest podtrzymywany w perspek­tywie czasowej);
• demokratyczny styl kierowania (zasada „jeden członek – jeden głos” – prawa głosu w ramach zgromadzenia nie są podzielone w zależności od ewentualnego udzia­łu w kapitale);
• wspólnotowy charakter aktywności (sprawowanie wła­dzy decyzyjnej przez poszczególne strony uczestniczące w projekcie oraz zarządzanie oparte na uczestnictwie).

Banki spółdzielcze jako społeczne podmioty gospodar­cze z założenia powinny przynosić dochód, jednakże jako podmioty funkcjonujące w celach społecznych, z zasady nie mogą koncentrować się na optymalizacji zysku dla udziałow­ców. Nadrzędnym celem jest maksymalizacja korzyści spo­łecznych, poprzez funkcjonowanie na rzecz nowoczesnego rozwoju lokalnego5. Banki spółdzielcze odgrywają kapitalną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski, posia­dając istotny wpływ na warunki życia społeczności lokalnej. Zasadniczym ce­lem ich istnienia jest służenie udziałow­com, natomiast podstawową cechą jest ukierunkowanie na problemy lokalne6.

Zalety spółdzielczości

Spółdzielcza forma własności ma wiele zalet, do których należą m.in.:

• zdolność do tworzenia trwałych miejsc pracy;
• prowadzenie działalności oś...