Bank i Klient: Tchnąć drugie życie w martwe konta

Jerzy Majka

Praktycznie biorąc, trzeba pisać do wszystkich banków – i wykazać się tytułem prawnym do spadku. To jest sytuacja, która powinna ulec zmianie – w interesie zarówno banków, jak i przede wszystkim obywateli – twierdzi zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, dr Ryszard Czerniawski. Problem dotyczy zresztą nie tylko rachunków czy depozytów bankowych, ale również aktywów zgromadzonych w funduszach inwestycyjnych, emerytalnych i innych tego rodzaju instrumentach.

Jaka jest skala problemu? W mediach mówi się o 5 mld zł ukrytych na bankowych rachunkach przed wiedzą spadkobierców. Tym spekulacjom zaprzecza wiceprezes Związku Banków Polskich, mec. Jerzy Bańka. Jego zdaniem problem dotyczy sumy nieporównanie niższej. – Jestem przekonany, że liczby, które padają chociażby w informacjach prasowych są niewiarygodne. Polacy dopiero się bogacą i jeśli spadkodawca miał jakieś środki w banku to najczęściej rodzina o tym wie – twierdzi.

Rzecz w tym, że rodzina nie musi wiedzieć o zakładanych kontach. O ile w przypadku tradycyjnego rachunku bankowego istniała duża szansa, że podczas porządkowania dokumentów po zmarłym natrafi się na papierowe potwierdzenia operacji bankowych, to znacznie gorzej jest w przypadku bankowości elektronicznej. – Internetowe konto w banku otwiera się bez problemu. Potem, wraz z wiekiem, przychodzą problemy z pamięcią – i nikt z rodziny nie wie o istnieniu tego rachunku, a tam może być zdeponowana wysoka kwota – twierdzi dr Ryszard Czerniawski. Inną przyczyną jest emigracja zarobkowa naszych rodaków. – Problem ten nabrał szczególnego wymiaru w chwili akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej, wraz z ogromną falą emigracji młodych ludzi, przede wszystkim do Wielkiej Brytanii i Irlandii – wtedy zaobserwowaliśmy radykalny wzrost zapytań do banków i ZBP dotyczących spadkodawców. Zapytania takie kierowali emigranci, chcąc ustalić, gdzie ich zmarli rodzice posiadali rachunki bankowe. Wtedy uświadomiliśmy sobie, że w Polsce nie ma systemu informacji o rachunkach bankowych, nie da się tego w żaden scentralizowany sposób ustalić i trzeba indywidualnie dowiadywać się o to w każdym z banków – podkreśla Jerzy Bańka.

Co bank to obyczaj Sprawą depozytów nieprawidłowych, bo tak w języku prawniczym określane są martwe konta, zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich. W wystąpieniu do Prezesa Związku Banków Polskich z dnia 25 kwietnia 2013 r. (nr sygnatury RPO/723348/13/V/614 RZ), poświęconemu problemom, z jakimi seniorzy spotykają się w bankach, RPO wskazał na niejednolite zasady postępowania z produktami bankowymi w przypadku śmierci ich posiadacza. Czytamy w nim: Innym problemem sygnalizowanym przez wnioskodawców jest brak jednolitej procedury postępowania w przypadku śmierci konsumenta i wpływ tego zdarzenia na zawarte umowy rachunku bankowego lub kredytu konsumenckiego oraz sytuacja spadkobierców zmarłego ...