Bank i Klient: Długoterminowe papiery dłużne

Jan Mazurek

Polski sektor bankowy jest znacznie mocniej uzależniony od krótkoterminowych źródeł finansowania niż banki w większości państw Unii Europejskiej. Problem polega na tym, że w dużej mierze długoterminowe aktywa są finansowane krótkoterminowymi pasywami. Przyczyną niekorzystnych dysproporcji było oparcie długoterminowej akcji kredytowej na krótkoterminowych depozytach oraz środkach pozyskiwanych na krótkie okresy od zagranicznych podmiotów dominujących.

Niczym domy na piasku Nadwyżka aktywów o danym terminie zapadalności nad pasywami o takim samym terminie wymagalności oznacza lukę niedopasowania generującą ryzyko rynkowych stóp procentowych. Taki model biznesowy można porównać do posadowienia domu na piasku. Wprawdzie sypkie podłoże jest w stanie pewien czas dźwigać ciężar budowli, jednak w razie wstrząsu stanie się ona niestabilna i w końcu się rozpadnie. Analogicznie wahania poziomu krótkoterminowych depozytów mogą doprowadzić do utraty równowagi finansowej każdego, nawet wysoce zyskownego banku.

Dlatego też przed sektorem bankowym w Polsce oraz innych krajach Unii Europejskiej stoi wyzwanie przeprowadzenia strukturalnych zmian w profilach płynnościowych zgodnie z wymogami zawartymi w Międzynarodowych zasadach pomiaru i monitorowania płynności Komitetu Bazylejskiego – Bazylei III, w których określono normy płynności krótkoterminowej (LCR – Liquidity Coverage Ratio) oraz płynności długoterminowej (NSFR – Net Stable Funding Ratio). Powinno to przynieść bankom korzyści w postaci poprawy bezpieczeństwa działalności, a w wielu przypadkach pozwoli uniezależnić się od finansowania z jednostek macierzystych.

Jak wynika z raportu o sytuacji banków, opracowanego przez KNF, w 2012 r. odnotowano wzrost finansowania długoterminowego – zobowiązania wymagalne powyżej jednego roku wzrosły ze 168,7 mld do 193,3 mld zł, a ich udział w sumie bilansowej wzrósł z 13,1 do 14,4 proc. Z drugiej strony, spadło tempo wzrostu kredytów mieszkaniowych i umocnił się złoty, co w efekcie doprowadziło do obniżenia udziału długoterminowych aktywów z 58,1 do 56,4 proc.

Te korzystne dla jakości struktury bilansów zmiany są w dalszym ciągu niewystarczające do osiągnięcia optymalnej i bezpiecznej struktury finansowania długoterminowych aktywów. Instrumentami, które mogą wspomóc banki w pozyskaniu finansowania spełniającego wymogi płynnościowe są długoterminowe obligacje oraz listy zastawne. Niestety w tym względzie nasz sektor bankowy pozostaje daleko od osiągnięcia celu.

Polski rynek obligacji

Przez blisko dwie dekady polski rynek obligacji tkwił w marazmie. Większość podmiotów gospodarczych nie doceniała pozytywnego znaczenia tego instrumentu jako efektywnego środka służącego pozyskaniu finansowania. W ostatnich latach sytuacja nieco się poprawiła, również w sektorze bankowym, chociaż do stanu zadowolenia droga daleka. Obecnie rynek emisji obligacji tworzą tylko niektóre banki, a większość jest nieaktywna w tym względzie. W ostatnich trzech latach emi – sje obligacji przeprowadzało średnio 15 banków rocznie.

Jak wynika z danych Fitch Polska S.A., na koniec 2012 r. wartość nominalna emisji bankowych ...