Audyt i doradztwo w instytucjach finansowych: Czy tylko koszty?

Bohdan Szafrański

Korzystanie z zewnętrznych firm doradczych i audytorskich, zwłaszcza tych renomowanych, ma być gwarancją niezależnej oceny firmy i szerszego spojrzenia na jej funkcjonowanie dziś i w najbliższej przyszłości w szybko zmieniającym się otoczeniu rynkowym. Jednak nie zawsze wyniki audytu lub opracowania przygotowanego przez doradców spełniają oczekiwania zamawiającego. Nie zawsze też z winy firmy doradczej. Zdarza się, że klient oczekuje od firmy doradczej jedynie potwierdzenia przygotowanej wcześniej przez zarząd koncepcji rozwoju.

Jeśli chodzi o audyt i usługi doradcze to na myśli mamy często „wielką czwórkę” (Big Four): PwC, Deloitte, Ernst & Young i KPMG. Przychody tych firm w roku podatkowym 2012 wyniosły (w dolarach): PwC – 31,5 mld, Deloitte – 31,1 mld, Ernst & Young – 24,4 mld i KPMG – 23 mld. Oczywiście na rynku działa wiele firm również o zasięgu międzynarodowym i o znacznych rozmiarach. Usługi doradcze to bardzo atrakcyjny rynek. Wchodzą na niego również koncerny kojarzone do niedawna z technologiami informatycznymi, takie jak: IBM, Microsoft, Oracle. Chcą w ten sposób dodatkowo wykorzystać zgromadzoną wiedzę. Stale rozszerzają zakres oferowanych usług, prowadzą badania rynku.

Rynek się rozwija

W najnowszym raporcie FEACO (Europejska Federacja Stowarzyszeń Konsultantów) dotyczącym lat 2011-2012 podano, że europejski rynek doradztwa strategicznego przyniósł w 2011 r. łączne przychody w wysokości 92,4 mld euro – w stosunku do roku 2010 był to wzrost o 6,6 proc. Szacowana wartość rynku za 2012 r. sięga 97,7 mld euro – czyli wzrosła 5,8 proc. Według ocen FEACO rynek powinien nadal rosnąć. W 2011 r. wzmocniła się pozycja doradztwa biznesowego. Doradztwo IT w tym samym czasie wzrosło o 4 proc., a dział usług określanych jako rozwój i integracja osiągnął 9 proc. wzrostu. Największym rynkiem konsultingu w Europie pozostają Niemcy, za nimi plasują się Wielka Brytania, Hiszpania i Francja. Jeżeli chodzi o regiony, to największe obroty odnotowuje się w Europie Zachodniej i Skandynawii. Odnotować należy, że w latach 2009-2011 znacząco zmalał łączny obrót z konsultingu w Europie Środkowej i Wschodniej.

W praktyce

Oktawiusz Kacza, dyrektor ds. organizacji banku i zarządzania projektami w BNP Paribas Banku Polska S.A. podkreśla, że na przestrzeni kilku ostatnich lat jego instytucja współpracowała z firmami doradczymi – zarówno z firmami z „wielkiej czwórki”, jak i z mniejszymi. Dobór firmy doradczej musi być przemyślany. BNP Paribas Bank Polska S.A. decydował się na skorzystanie z usług zewnętrznej firmy doradczej wtedy, gdy potrzebował szerszej informacji rynkowej i spojrzenia z zewnątrz. Zaletą tego jest pozyskanie wiedzy nie tylko o rynku, ale i o konkurentach. Oczywiście jedynie informacji jawnych, typu: bank o podobnej skali i profilu działalności zdecydował się na takie lub inne rozwiązanie. Wartością firmy zewnętrznej jest to, że dysponuje doświadczeniami z różnych instytucji oraz z danymi pozyskanymi z własnych analiz i badań rynku. Oktawiusz Kacza widzi jednak pewne problemy, które mogą pojawiać się w trakcie współpracy z firmami konsultingowymi. Niezależnie od tego, jak bardzo bank potrzebuje wiedzy zewnętrznej, to konkretny projekt i tak jest już osadzony w konkretnych jego realiach, których firma doradcza nie zna. – Nawet jeśli wcześniej już z nami współpracowała, to niekonieczne w tym samym obszarze biznesowym. Dlatego gdy rozpoczynamy współpracę z zespołem konsultantów, musimy ich wprowadzić w specyfikę banku, jego struktur, produktów, procesów itp. Jest to znaczący koszt po stronie banku, bo tego typu współpraca charakteryzuje się bardzo dużą dynamiką, a to powoduje, że trzeba pracowników wyłączać z bieżącej pracy tylko po to, by wdrożyły konsultantów w procedury organizacji. Firmy konsultingowe działają w znacznym reżimie czasowym i muszą pozyskać bardzo dużo wiedzy w krótkim czasie i nie da się tego zrobić inaczej niż w rozmowie z pracownikami banku – mówi Oktawiusz Kacza.

Wątpliwości polityków

Cieniem na firmach audytorskich i doradczych położył się upadek Enronu w 2001 r. W procesie oskarżono także firmę audytorską Arthur Andersen o pomoc w ukrywaniu długów firmy i fałszowanie sprawozdań finansowych. Na początku tego roku poseł John Abraham Godson złożył w Sejmie interpelację do ministra finansów w sprawie wprowadzonych przez KNF 1 lutego 2012 r. nowych zaleceń dotyczących audytów w bankach. Przewodniczący KNF napisał do prezesów oraz przewodniczących rad nadzorczych banków pismo, w którym zawarł wymóg, aby począwszy od 2013 r. te banki, które współpracowały od pięciu lat z tą samą firmą audytorską, wybrały nową. Trudno się nie zgodzić z argumentacją, że doświadczenie ...