AKTUALNOŚCI: Ewaluacja projektów unijnych

Piotr F. Borowski

Polska w latach 2007-2013 w ramach programów operacyjnych jest beneficjentem kilkudziesięciu miliardów euro. Otrzymane środki finansowe należy właściwie alokować i odpowiednio wykorzystać, aby zrealizować założenie o rozwoju naszego kraju.

Czym jest ewaluacja

W celu efektywnego, zadawalającego wykorzystywania funduszy europejskich należy pamiętać o istotnym elemencie procesu pozyskiwania, zarządzania i wydatkowania funduszy, jakim jest ewaluacja. Zasadniczym jej celem jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności wdrażanych programów. W wybranych programach operacyjnych Polska otrzymała następujące kwoty:

• Infrastruktura i Środowisko – 37,6 mld euro (27,9 mld z UE);
• Innowacyjna Gospodarka – 9,7 mld euro (8,3 mld z UE);
• Kapitał Ludzki – 11,5 mld euro (9,7 mld z UE);
• Rozwój Polski Wschodniej – 992 mln euro.

Ewaluacja jest systematycznym badaniem wartości albo cech konkretnego programu, planu, działania z punktu widzenia przyjętych kryteriów, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia. Jest metodą, która z jednej strony pozwala zdefiniować wszystkie efekty realizowanego projektu (programu), a z drugiej dostarcza praktycznych rekomendacji możliwych do wykorzystania w celu podniesienia jakości realizowanego przedsięwzięcia. Według Krajowej Jednostki Oceny ewaluacja jest definiowana jako osąd wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu kryteriów i standardów (na przykład jego skuteczności, efektywności, trafności i trwałości). Osąd dotyczy zwykle potrzeb, jakie muszą być zaspokojone w wyniku interwencji oraz wygenerowanych efektów. Ewaluacja oparta jest na specjalnie w tym celu zebranych i zinterpretowanych informacjach. Wielość definicji ewaluacji wiąże się z mnogością celów, jakim ona służy (zarządzaniu, wzmocnieniu instytucjonalnemu, rozliczeniu, szkoleniom, wsparciu procesu zarządzania, zwiększeniu skuteczności i efektywności podejmowanych działań, kształtowaniu kierunków i priorytetów) i różnorodnym wykorzystywaniem produktów ewaluacji.

Proces ewaluacji stanowi doskonałe narzędzie zarówno budowania potencjału (know-how) instytucji zlecającej/realizującej badanie ewaluacyjne, jak również sprzyja optymalizacji ponoszonych nakładów finansowych, ludzkich i czasowych. Na osobie, która podejmuje się ewaluacji, ciąży moralny obowiązek zachowania obiektywizmu i etycznego podejścia do procesu ewaluacji. Bez tego cały proces przestaje być ewaluacją, a może przerodzić się w próbę manipulacji lub osiągania prywatnych celów. Może być przeprowadzana we własnym zakresie (ewaluacje wewnętrzne) pod warunkiem zagwarantowania niezależności procesu ewaluacji i obiektywności wyników. Rolą osoby prowadzącej ewaluację w fazie realizacji zadania ewaluacyjnego jest monitorowanie postępu prac w ramach zleconego zadania poprzez:

• przekazywanie przez wykonawcę informacji o postępie prac,
• stały kontakt z wykonawcą,
• spotkania robocze z wykonawcą, oraz