50 największych banków w Polsce: Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego Geneza, dokonania i perspektywy na przyszłość

Maciej Pyka

Komitet Bazylejski jest międzynarodowym forum kooperacji w sprawach dotyczących regulacji sektora finansowego. Utworzony został w 1974 r. przy Banku Rozrachunków Międzynarodowych w odpowiedzi na zaburzenia na rynkach bankowym i walutowym, które chyba najklarowniej uzewnętrzniły się na przykładzie Herstatt Banku. Pochodzący z Kolonii Herstatt zbankrutował 26 czerwca 1974 r. i jeszcze w swoim ostatnim dniu działania przyjął od kilku banków depozyty w markach niemieckich, które miały następnie zostać wypłacone w dolarach ich amerykańskim kontrahentom. Niestety z powodu różnicy w strefach czasowych amerykańskie banki nie dostały swoich pieniędzy, ponieważ Herstatt został zlikwidowany, zanim zdążył sfinalizować transakcje. Problem ten był tym bardziej skomplikowany, że podmioty biorące w nim udział działały w różnych systemach prawnych, więc G-10 (licząca obecnie jedenastu członków grupa państw wysoko rozwiniętych) powołała Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, który miał rozwiązać legalne następstwa upadku Herstatt Banku. Komitet składał się z prezesów banków centralnych (lub organizacji pełniących ich rolę w krajach, które nie posiadają banku centralnego) i zaprojektowany był nie jako instytucja posiadająca władzę ustawodawczą, lecz jako podmiot opracowujący standardy w legislacji bankowej.

Wydawane przez komitet rekomendacje – noszące nazwę akordów – miały być następnie dobrowolnie wprowadzane do systemów prawnych zarówno przez członków G-10, jak i inne państwa. Pierwszym opracowanym akordem była powstała w 1988 i poświęcona przede wszystkim ryzyku kredytowemu Bazylea I. Akord ten jest już jednak uznawany za przestarzały, zaś w obecnej gospodarce dużo bardziej odczuć można wpływ opracowanej w 2004 r. Bazylei II.

Nazywana też Umową Kapitałową, Bazylea II miała za cel polepszenie alokacji kapitału, jak i metod ilościowego obliczania podejmowanego przez banki ryzyka, ukrócenie arbitrażu regulacyjnego i wzmocnienie roli rynku w nadzorze sektora finansowego. Następnie, opracowane przez Komitet Bazylejski standardy podzielone były na trzy filary, które prowadzić miały do wspomnianych zamierzeń. Pierwszy i najistotniejszy z nich traktował o wymogach kapitałowych i określał, jak wysokie powinny być fundusze własne banku w zależności od podejmowanego przezeń ryzyka. Zaproponowany przez komitet wzór brał pod uwagę ryzyko kredytowe, operacyjne i rynkowe, a następnie przyrównywał zważone nimi aktywa do funduszy własnych. Jeżeli otrzymany ...